Rektoskopia

Zależnie od zakresu wziernikowania dolnego odcinka przewodu pokarmowego i zastosowanego sprzętu rozróżnia się następujące badania endoskopowe:

• Anoskopia - wziernikowanie kanału odbytu i końcowego odcinka odbytnicy,
• Rektoskopia - wziernikowanie odbytnicy,
• Rektoromanoskopia - jest to rektoskopia rozszerzona o badanie końcowego odcinka esicy,
• Sigmoidoskopia - wziernikowanie końcowego odcinka jelita grubego z esicą włącznie,
• Kolonoskopia - wziernikowanie całego jelita grubego.

Teoretyczne i techniczne podstawy badania

Badanie polega na wziernikowaniu kanału odbytu i odbytnicy. Do tego celu służy rektoskop - metalowy, sztywny wziernik długości od 20 - 30 cm i średnicy 2 cm (dziecięce rektoskopy mają średnicę 1 cm). Do rektoskopu jest doprowadzone za pomocą włókien szklanych tzw. zimne oświetlenie.

Czemu słuzy badanie?

Metoda ta umożliwia ocenę stanu morfologicznego błony śluzowej badanego odcinka jelita grubego. Pozwala także na pobranie materiału do badania histopatologicznego i bakteriologicznego. Możliwe jest także usuwanie polipów, ciał obcych i hamowanie krwawienia.

Wskazania do wykonania badania:

• Krwawienie z odbytu (także tzw. krwawienie utajone - krew w stolcu jest stwierdzana tylko w badaniu laboratoryjnym, a nie jest widoczna gołym okiem).
• Bóle w okolicy odbytu, podbrzusza.
• Zmiana rytmu wypróżnień lub kształtu oddawanego stolca (stolec taśmowaty, ołówkowaty), daremne parcie na stolec bądź bezwiedne oddawanie stolca.
• Guzy w odbycie.
• Sączenie wydzieliny z odbytu.
• Świąd odbytu z niewyjaśnionej przyczyny.
• Inne (wziernikowanie mające na celu pobranie wycinków błony śluzowej, w celu potwierdzenia istnienia niektórych procesów chorobowych np. skrobiawicy).

Badania poprzedzające

Badanie per rectum.

Sposób przygotowania do badania

Zwykle do badania należy przygotować się przez wykonanie doodbytniczego wlewu oczyszczającego z gotowej zakupionej w aptece wlewki (Enema, Rectanal). Do lewatywy pacjent układa się na lewym boku. Po wprowadzeniu do kiszki stolcowej preparatu pacjent obraca się na prawy bok i po kilku lub kilkunastu minutach następuje wypróżnienie. Optymalnym czasem do wykonania rektoskopii jest 20 - 30 minut po zakończeniu wypróżnienia, ponieważ później może napływać kał z wyższych części jelita do odbytnicy. Nie jest wskazane stosowanie doustnych środków przeczyszczających. W niektórych przypadkach - np. przy podejrzeniu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego - rektoskopia może być wykonywana bez przygotowania, ponieważ umożliwia to bardziej obiektywną ocenę zmian śluzówki.

Badanie wykonuje się w znieczuleniu miejscowym.

Opis badania

Podczas badania pacjent przyjmuje pozycję kolankowo-łokciową z rozstawionymi kolanami (Ryc.2-20). U osób ciężko chorych lub ze zmianami w układzie kostno-mięśniowym, gdy nie jest możliwe przyjęcie wspomnianej pozycji, badanie wykonuje się w ułożeniu lewobocznym Simsa (pacjent ma przykurczone uda, pośladki są nieco wysunięte poza brzeg stołu, tułów nieco skręcony, tak że brzuch jest zwrócony do stołu) (Ryc.2-21).
Badanie rozpoczyna się obejrzeniem okolicy odbytu pacjenta i badaniem per rectum. Następnie badający wprowadza posmarowaną żelem znieczulającym końcówkę rektoskopu na głębokość około 5 cm bez kontroli wzrokowej wnętrza odbytnicy (Ryc.2-22). Dopiero potem, po wyjęciu z rektoskopu obturatora (łagodnie zakończonej zatyczki), umożliwiającego swoim kształtem lekkie wprowadzenie przyrządu przez strefę zwieraczy odbytu, prowadzi dalsze obserwacje.
Wynik badania przekazywany jest w formie opisu.

Czas badania

Badanie trwa zwykle kilka minut.

Informacje, które należy zgłosić wykonującemu badanie

Przed badaniem

• Bolesność w okolicy odbytu.
• Efekt przygotowania do badania (skuteczność przeprowadzonej lewatywy).
• Obecność krwawienia miesiączkowego.

W czasie badania

• Wszelkie dolegliwości bólowe.

Jak należy zachowywać się po badaniu?

Nie ma specjalnych zaleceń.

Możliwe powikłania po badaniu

Badanie na ogół jest bezpieczne. Niezmiernie rzadko może się zdarzyć przebicie ściany jelita. Rzadko występuje niewielkie krwawienie, które zwykle ustępuje samoistnie. Badanie może być powtarzane wielokrotnie. Wykonywane jest u pacjentów w każdym wieku, a także u kobiet ciężarnych.